Vì được bám rễ sâu và kín múc sức sống nơi mối tương quan cá vị với Đức Kitô, “Lối sống Thánh Thể” không phải là một lựa chọn thêm vào hay một việc làm tùy ý, mà là con đường cốt yếu giúp người Kitô hữu giữ vững bản chất và niềm tin của mình giữa một thế giới đầy rẫy sự cám dỗ của chủ nghĩa cá nhân và sự xói mòn của thế tục hóa.
Công đồng Vaticanô II đã mở ra một kỷ nguyên đổi mới cho đời sống Giáo hội, nhưng cũng mang theo những thách thức sâu sắc về căn tính đức tin trong một thế giới ngày càng thế tục hóa. Trong một bài nói chuyện nổi tiếng vào năm 1966, tức chỉ một thời gian ngắn sau khi Công đồng Vatican II kết thúc, nhà thần học Karl Rahner đã đưa ra một lời tiên tri: “Kitô hữu của tương lai sẽ là một nhà thần bí – tức là một người đã chiêm niệm và cảm nghiệm được điều gì đó – hoặc sẽ không là Kitô hữu”.
Lời tiên tri này đặt ra một câu hỏi then chốt: làm thế nào để đức tin có thể tồn tại và phát triển khi những khuôn mẫu tôn giáo truyền thống đang mất đi sức ảnh hưởng? Thật đáng tiếc, trong bối cảnh Giáo hội Công giáo thập niên 1970, lời của Rahner đã thường bị đọc một cách chủ quan hóa, đặt trọng tâm vào “kinh nghiệm của tôi” và một “điều gì đó” mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với cảm xúc thoáng qua.
Cha Robert Imbelli, một linh mục thuộc Tổng Giáo phận New York, trong bài tiểu luận gần đây có tựa đề A Eucharistic Way of Life đăng trên The Catholic World Report, đã không chỉ nhắc lại mà còn tinh chỉnh lời tiên tri này một cách đầy thuyết phục: “Kitô hữu trong tương lai sẽ là một nhà thần bí Thánh Thể - tức là người đã cảm nghiệm về một Đấng, là Đức Kitô Thánh Thể - hoặc sẽ không là Kitô hữu”.
Sự điều chỉnh này chuyển trọng tâm từ “kinh nghiệm về một điều gì đó” mơ hồ, sang kinh nghiệm “một Đấng nào đó” cụ thể, là sự Hiện Diện Thực Sự của Đức Kitô Phục Sinh trong Bí tích Thánh Thể. Đây không phải là sự giới hạn, mà là sự neo giữ: nó kéo đời sống thần bí chiêm niệm của Kitô hữu ra khỏi vòng xoáy tự kỷ của cảm xúc và neo nó vào thực tại khách quan, sống động của Đức Kitô phục sinh.
“Logos Duy Trì Vũ Trụ”: Chiều kích thần bí của Thánh Thể
Lập luận của Cha Imbelli bắt đầu bằng việc đưa chúng ta vào trọng tâm của thần học Tân Ước qua thư Thánh Phaolô gửi tín hữu Côlôxê 1, 15-20 - một tuyên ngôn tổng hợp về căn tính và vai trò của Đức Kitô. Người là “Hình ảnh của Thiên Chúa vô hình”, “Trưởng tử của mọi loài thọ tạo”, và là Đấng mà “trong Người, mọi sự được duy trì”.
Cụm từ Hy Lạp “synestēken” (trong Người, mọi sự được duy trì) không chỉ nói về việc Đức Kitô đã tham gia vào công trình sáng tạo trong quá khứ, mà còn là một sự thật về hiện tại. Đức Kitô là nguyên lý nội tại gắn kết và giữ cho vạn vật tồn tại và không tan rã. Người là Logos – Ngôi Lời, nguồn năng lượng đang đổ tràn vào vũ trụ để duy trì nó từng khoảnh khắc.
Kinh nghiệm thần bí về Thánh Thể bắt đầu từ sự thừa nhận vũ trụ này. Nếu Đức Kitô là Đấng duy trì toàn bộ vật chất, năng lượng, và sự sống của vạn vật, thì việc Người hiến tế chính mình trong Bí tích Thánh Thể không thể nào chỉ là một nghi thức cá nhân. Đó là một sự kiện có tầm vóc vũ trụ.
Khi rước Chúa, người Kitô hữu không chỉ rước một ân sủng cá nhân, một hành động tha thứ hay an ủi, mà đang tiếp nhận chính Nguyên lý Duy trì Vạn vật vào trong con người của mình. Điều này biến thân xác họ thành một “nhà tạm” di động, chứa đựng Logos duy trì vạn vật. Những Kitô hữu, vì vậy được mời gọi trở thành nơi mà sự hiệp nhất của vũ trụ được biểu lộ.
Điều này giải thích tại sao một người sống Thánh Thể không thể là một người hời hợt. Họ phải là người ý thức được rằng mình là trung tâm của sự gặp gỡ của vũ trụ, một người đang được bén rễ và xây dựng trong Đấng là nguồn gốc và mục đích cuối cùng của mọi sự. Sống Thánh Thể là sống trong sự hiện diện của Đấng Duy Trì Vạn Vật.
“Giao Ước Mới”: Bí Tích chứ không phải là “một cuốn sách”
Chuyển sang mối liên hệ giữa Thánh Thể và Kinh Thánh, Cha Imbelli đã làm sáng tỏ một sự thật sâu sắc mà học giả Kinh Thánh Scott Hahn đã tóm gọn: “Điều mà các Kitô hữu tiên khởi gọi là ‘Tân Ước’ (Giao Ước Mới) không phải là một cuốn sách, mà là Bí Tích Thánh Thể”.
Trong thừa tác vụ của mình, các linh mục vẫn hằng ngày kính cẩn lặp lại qua lời truyền phép: “Đây là Chén Máu Thầy, Máu Giao Ước Mới và Vĩnh Cửu”. Chính sự hiện diện thực sự của Đức Kitô, Mình và Máu Người, là Giao Ước Mới mà Thiên Chúa đã thiết lập.
Điều này thay đổi hoàn toàn cách chúng ta nhìn nhận các văn phẩm Tân Ước. Chúng ta không đọc Kinh Thánh như một cuốn sách luật hay một cuốn sách giáo lý tách biệt. Đúng hơn, các bản văn Tân Ước là lời giải thích quý giá về sự Hiện Diện Thực Sự của Chúa Giêsu Kitô trong Bí tích Thánh Thể và nơi những tâm hồn những ai đón rước Ngài.
Do đó, các bản văn Tân Ước được đọc đúng cách và hiệu quả nhất trong khi cử hành Thánh Lễ. Phụng vụ Lời Chúa là sự chuẩn bị, là lời tiên tri được ứng nghiệm, chuẩn bị tâm hồn người tín hữu để nhận ra và gặp gỡ Giao Ước bằng xương bằng thịt trong Phụng vụ Thánh Thể, khi Chúa Giêsu Kitô được nhớ lại và nhận ra một lần nữa trong việc bẻ Bánh. Ở đó, căn tính Thánh Thể của người Kitô hữu được thừa nhận và khẳng định khi chúng ta đáp lời “Amen” – một lời xác tín mang tính Giao Ước – trước lời mời gọi: “Mình Thánh Đức Kitô”.
Lối sống Thánh Thể bén rễ trong Tạ ơn
Nếu căn tính mới của chúng ta được neo vào Giao Ước Thánh Thể, thì đời sống của chúng ta phải phản ánh sự bén rễ đó. Thánh Phaolô nói với giáo đoàn Côlôxê: “Như anh em đã nhận Đức Kitô Giêsu làm Chúa, thì hãy tiếp tục sống kết hợp với Người. Anh em hãy bén rễ sâu và xây dựng đời mình trên nền tảng là Đức Kitô Giêsu, hãy dựa vào đức tin mà anh em đã được thụ huấn, và để cho lòng chan chứa tâm tình tạ ơn – en eucharistia” (Cl 2, 6-7).
Sống bén rễ trong Đức Kitô chính là sống tâm tình tạ ơn. Đây không phải là một cảm xúc thoáng qua mà là một trạng thái hiện hữu.
Cha Imbelli khuyến khích chúng ta suy ngẫm về Thánh Thể như một động từ hơn là một danh từ - là gratiarum actio, hành động tạ ơn.
Khi Linh mục xướng lên: “Hãy tạ ơn Chúa là Thiên Chúa chúng ta”, và cộng đoàn đáp lại “Thật là chính đáng”, chúng ta không chỉ nói lời cảm ơn đơn thuần. Chúng ta đang được cuốn vào hành động tự hiến của chính Chúa Giêsu Kitô, Đấng dâng lời tạ ơn trọn vẹn lên Chúa Cha vì ơn cứu độ của chúng ta.
Chính nhờ Đức Kitô, với Người và trong Người, người Kitô hữu được ban khả năng tạ ơn bằng cách tự hiến mình như một hy lễ sống động. Lời mở đầu Kinh Nguyện Thánh Thể xác nhận đây là “bổn phận và là ơn cứu độ của chúng con, để chúng con luôn luôn và ở mọi nơi dâng lời tạ ơn Chúa”.
Tầm nhìn thần học này không chỉ dừng lại ở cá nhân. Giáo hội, qua lời Đức Giáo hoàng Phanxicô trong thông điệp Laudato si’, khẳng định rằng: “Chính trong Bí tích Thánh Thể, mọi thụ tạo đều tìm thấy sự tôn vinh cao nhất của mình... Thánh Thể là trung tâm sống động của vũ trụ, là cốt lõi tràn đầy của tình yêu và sự sống vô tận... Kết hợp với Con Nhập Thể, hiện diện trong Thánh Thể, toàn thể vũ trụ dâng lời tạ ơn Thiên Chúa”.
Thánh Thể và thách thức đạo đức
“Lối sống Thánh Thể” là quá trình chậm chạp, gian khổ để tìm cách luôn chú tâm đến công việc đang làm, đến người trước mặt chúng ta, và biến mọi hành vi thành một hành động dâng lời tạ ơn nhân danh Chúa Giêsu. Đây là công việc thần bí thực sự: duy trì sự chú tâm trong thế giới đầy dẫy những sự làm chúng ta phân tâm.
Lối sống Thánh Thể này mời gọi một sự biến đổi đạo đức triệt để, được trình bày chi tiết trong Côlôsê chương 3.
Cha Imbelli đưa ra hình ảnh đối chiếu giữa “người cũ” bước đi trong bóng tối (pusilla anima - linh hồn nhỏ nhen, hẹp hòi) và “người mới” bước đi trong ánh sáng (magna anima - linh hồn cao thượng, quảng đại).
“Người cũ” là người bị ràng buộc bởi các tội lỗi chết người: ham muốn xấu xa, tham lam, giận dữ, ác ý, và dối trá. Những hành vi này tự bản chất là “phản Thánh Thể” vì chúng xé nát Thân Thể Đức Kitô. Chúng phủ nhận và hủy bỏ thực tại phi thường rằng “Đức Kitô là tất cả, và ở trong tất cả” (Cl 3, 11). Làm sao một người vừa rước Mình và Máu Thánh Đức Kitô – Đấng là nguyên tắc hiệp nhất của vạn vật – lại có thể nuôi dưỡng sự giận dữ, hận thù, hay tham lam? Những điều này là những lực lượng ly tâm, phá hủy sự gắn kết mà Đức Kitô đang nỗ lực duy trì.
Một đời sống Thánh Thể phải cởi bỏ “người cũ” và mặc lấy “người mới”, được thể hiện qua lòng nhân hậu, khiêm nhường, kiên nhẫn, và đặc biệt là sự tha thứ lẫn nhau. Thánh Phaolô tổng kết lệnh truyền đạo đức này bằng một mệnh lệnh kép, kết hợp hành động và tạ ơn: “Dù anh em làm gì, bằng lời nói hay hành động, hãy làm mọi sự nhân danh Chúa Giêsu, dâng lời tạ ơn Thiên Chúa Cha qua Người” (Cl 3, 17). Sống Thánh Thể là sống đạo đức; sống đạo đức là sống tạ ơn. Không có sự tách biệt nào giữa sự đời sống bí tích và đời sống luân lý.
Sự Ưu tiên mang tính Thánh Thể: Bàn thờ và Người nghèo
Lối sống Thánh Thể đạt đến sự hoàn thiện khi được cụ thể hóa trong đời sống xã hội. Thánh Gioan Kim Khẩu từng cảnh báo: “Việc mặc quần áo lộng lẫy cho bàn thờ Chúa mà lại để các chi thể của Người trần truồng thì hầu như không có ý nghĩa Thánh Thể”.
Đây là một lời cảnh báo về sự đạo đức giả của việc tôn kính một Bàn Thờ nơi Bí tích nhưng lại phớt lờ Bàn Thờ kia nơi Người nghèo. Lối sống Thánh Thể buộc chúng ta phải nhận ra rằng sự hiện diện thực sự của Đức Kitô không chỉ giới hạn trong hình bánh và rượu; nó còn mở rộng ra, một cách bí nhiệm nhưng rất thực, nơi những thành viên nghèo khổ hơn của Thân Thể Đức Kitô. Cách chúng ta đối xử với người anh chị em, với người bị bỏ rơi, là thước đo chính xác nhất cho lòng tin của chúng ta vào Bí tích Thánh Thể. Chăm sóc người nghèo không phải là một hành vi bác ái tùy chọn, mà là một yêu cầu thiết yếu của hành động tạ ơn đích thực.
Đạt đến sự viên mãn: Ý nghĩa của đời sống thần bí Thánh Thể
“Thần bí” không phải là những hiện tượng kỳ lạ, xuất thần. Theo nhà thần học phụng vụ Louis Bouyer, thần bí là “sự phát triển trưởng thành của đời sống mới đã bắt đầu trong Bí tích Rửa Tội”. Đó là một tiến trình sống chậm rãi nhưng sâu sắc, nơi cái tôi giả dối tan biến, và cái tôi chân thật, được biến đổi trong Đức Kitô, trỗi dậy.
Mục tiêu của sự phát triển trưởng thành này là đạt đến “sự viên mãn” (plērōma) của Thiên Chúa” (Ep 3, 19). Người sống Bí Tích Thánh Thể là người tìm kiếm sự viên mãn của Thiên Chúa ngay trong đời sống hàng ngày, thông qua sự hiệp thông không ngừng với Đức Kitô Thánh Thể.
Người sống Thánh Thể là người có thể vui mừng khẳng định cùng với Thánh Phaolô: “Không còn phải là tôi sống nữa, mà là Đức Kitô sống trong tôi. Và đời sống tôi hiện đang sống trong thân xác, tôi sống bởi đức tin vào Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu tôi và hiến mình vì tôi” (Gl 2, 20).
Vì thế, Lối sống Thánh Thể chính là chiếc neo vững chắc, giữ cho đức tin của người Kitô hữu không bị cuốn trôi hay lạc lối giữa sóng gió của chủ nghĩa thế tục hôm nay.
Nguồn: vaticannews.va
